Chăm sóc người đột quỵ tại nhà để phục hồi nhanh chóng

Quá trình phục hồi của người bệnh sau đột quỵ phụ thuộc rất lớn vào sự chăm sóc của người nhà. Trong quá trình này, cần đặt mục tiêu giúp người bệnh có thể phục hồi chức năng vận động, tự mình duy trì các hoạt động di chuyển, sinh hoạt.

1. Tình trạng sức khỏe thường gặp sau cơn đột quỵ

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não là tình trạng y tế khẩn cấp khi máu đến não bị gián đoạn hoặc giảm đi đáng kể. Điều này khiến cho các tế bào não không nhận đủ oxy và dưỡng chất cần thiết để hoạt động, dẫn đến tổn thương, thậm chí là mất hẳn chức năng.

Sau khi trải qua cơn đột quỵ, đặc biệt ở những lần đột quỵ thứ 2, thứ 3, người bệnh thông thường sẽ gặp phải những biến chứng sau:

• Liệt nửa người hoặc toàn thân, liệt chân tay, mặt
• Đi lại khó khăn, hạn chế khi thực hiện những động tác cần sự phối hợp
• Tê bì, đau nhức ở vị trí bị tổn thương
• Rối loạn ngôn ngữ: Không thể nói thành lời hoặc hạn chế khả năng ngôn ngữ
• Mất trí hoặc suy giảm trí nhớ
• Tiểu tiện, đại tiện không tự chủ…

2. Tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe sau đột quỵ tại nhà

Hầu hết người bệnh đều cần được chăm sóc và điều trị phục hồi sau khi đột quỵ. Vì vậy, quá trình chăm sóc, đồng hành, hỗ trợ của người thân hoặc nhân viên y tế tại nhà là vô cùng quan trọng, giúp mang lại những lợi ích sau:

• Tăng cường khả năng phục hồi: Các bài tập vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu sẽ giúp người bệnh dần phục hồi các chức năng suy giảm hoặc đã mất.
• Ngăn ngừa biến chứng: Chăm sóc đúng cách giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng, loét da, huyết khối và các biến chứng khác.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Người bệnh sẽ cảm thấy thoải mái hơn, tự tin hơn và có thể tham gia vào các hoạt động hàng ngày.
• Hỗ trợ tinh thần: Sự quan tâm, động viên của người thân sẽ giúp người bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn, sống vui vẻ, hòa đồng.

3. Phương pháp chăm sóc bệnh nhân sau đột quỵ tại nhà

Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân đột quỵ, người nhà/ người chăm sóc cần thực hiện những việc làm sau:

3.1 Hỗ trợ vận động và vật lý trị liệu

Tập luyện là yếu tố quan trọng giúp phục hồi chức năng vận động. Các bài tập nên được thực hiện đều đặn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu. Tập trung vào các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện sự linh hoạt.

Chú ý đến tư thế khi tập để tránh gây tổn thương. Thông thường, thứ tự luyện tập lần lượt là:

• Cho người bệnh lăn trở trên giường
• Ngồi dậy trên giường
• Ngồi trên giường, để chân xuống đất
• Ngồi ghế và các vị trí bên ngoài giường
• Tập đứng và đi lại

Lưu ý, cần tăng dần cường độ và thời gian tập luyện theo chỉ dẫn của chuyên gia.

3.2 Ngôn ngữ trị liệu

Tập ngôn ngữ trị liệu là một phần quan trọng đối với các bệnh nhân sau đột quỵ bị ảnh hưởng ngôn ngữ. Mục tiêu của việc tập luyện này là cải thiện khả năng giao tiếp, bao gồm nói, nghe, đọc và viết.

Các bài tập ngôn ngữ giúp kích thích não bộ, phục hồi các vùng bị tổn thương và cải thiện khả năng diễn đạt ý tưởng. Nhờ đó, bệnh nhân có thể tự tin hơn trong giao tiếp hàng ngày và nhanh chóng hòa nhập trở lại cộng đồng.

Người nhà cần nói chuyện với người bệnh hàng ngày, sử dụng các câu đơn giản, dễ hiểu. Kiên nhẫn khuyến khích, cho bệnh nhân thời gian để suy nghĩ, diễn đạt ý tưởng, tự đặt câu hỏi…

3.3 Chăm sóc dinh dưỡng

Chế độ ăn uống cho người bệnh sau đột quỵ cần đảm bảo đa dạng, cân đối và dễ tiêu hóa. Ưu tiên các loại thực phẩm sau:

• Rau xanh: Giúp ổn định đường huyết và giảm cholesterol.
• Trái cây: Cam, quýt, táo, chuối… cung cấp vitamin C, kali và chất xơ.
• Hạt: Hạnh nhân, óc chó, hạt điều… cung cấp chất béo tốt, vitamin E và khoáng chất.
• Các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ: Cung cấp omega-3 giúp bảo vệ tim mạch.

Nên hạn chế các thực phẩm sau:

• Thực phẩm giàu cholesterol: Nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, đồ ăn nhanh…
• Thực phẩm nhiều muối: Đồ ăn đóng hộp, đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh…
• Đồ uống có ga, rượu bia:
• Đồ ăn nhiều đường: Bánh kẹo, nước ngọt…

Để có chế độ ăn uống phù hợp nhất, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể về loại thực phẩm, lượng thức ăn phù hợp với từng trường hợp.

3.4 Chăm sóc vệ sinh cho người bệnh sau đột quỵ

Đối với những người sau tai biến, việc vận động, đi lại, vệ sinh cá nhân thường rất khó khăn. Vì vậy, trong chăm sóc người đột quỵ tại nhà không thể bỏ qua công việc này. Cụ thể là:

• Vệ sinh da thường xuyên bằng nước ấm và xà bông dịu nhẹ; đặc biệt các vùng dễ bị loét như xương cụt, gót chân, khuỷu tay…
• Giúp người bệnh thoa kem dưỡng da để chống nứt nẻ, bong tróc
• Thường xuyên thay đổi tư thế nằm, dùng đệm chống loét cho người bệnh, tránh gây áp lực và tổn thương nên vùng da bị chà xát.
• Hỗ trợ người bệnh vệ sinh răng miệng sạch sẽ, cho người bệnh dùng thêm nước súc miệng.
• Vệ sinh tai, mũi, họng bằng nước muối sinh lý, bông tăm và khăn mềm.
• Đối với bệnh nhân tiểu tiện, đại tiện không tự chủ, cần giúp người bệnh vệ sinh vùng kín sạch sẽ, thay bỉm thường xuyên…

3.5 Hỗ trợ người bệnh theo dõi, sử dụng thuốc và tái khám

Sau khi xuất viện, tình trạng bệnh có thể chưa ổn định, nguy cơ tái phát cao. Do dó, người nhà cần theo dõi sát sao những biểu hiện của người bệnh.

Cần nhắc nhở hoặc hỗ trợ bệnh nhân uống thuốc đủ liều, đúng giờ đồng thời theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Tái khám đúng lịch theo hướng dẫn của bác sĩ.

3.6 Chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người đột quỵ

Đột quỵ không chỉ gây ảnh hưởng đến cơ thể mà còn để lại những tổn thương về tâm lý, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bởi vậy, ngoài chăm sóc sức khỏe thể chất, quan tâm đến đời sống tinh thần của người bệnh cũng rất quan trọng.

Các biện pháp chăm sóc sức khỏe tinh thần hiệu quả gồm:

• Quan tâm, trò chuyện, chia sẻ thường xuyên
• Kiên nhẫn với người bệnh
• Động viên, khích lệ kịp thời
• Tạo không gian thoáng đãng, sạch sẽ, ấm cúng
• Khuyến khích, tạo điều kiện giúp người bệnh tham gia giao tiếp và các hoạt động xã hội…

Chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần cho người sau đột quỵ giúp tăng cơ hội và rút ngắn thời gian phục hồi cho người bệnh. Vì vậy, nếu không có kỹ năng tốt, bạn có thể tập huấn qua các lớp kỹ năng để việc chăm sóc được chu đáo, đầy đủ hơn.