Sự khác biệt và tương đồng giữa Đông trùng hạ thảo tự nhiên và nuôi cấy

Đông trùng hạ thảo tự nhiên và đông trùng hạ thảo nuôi cấy đều mang lại những lợi ích to lớn đối với sức khỏe con người. Vậy, đâu là điểm khác biệt và tương đồng giữa 2 loại dược liệu này? Cùng tìm hiểu ngay sau đây.

1. Khác biệt Đông trùng hạ thảo tự nhiên và Đông trùng hạ thảo nuôi cấy

Có nhiều tiêu chí đánh giá sự khác biệt giữa Đông trùng hạ thảo tự nhiên và nuôi cấy. Dưới đây là những tiêu chí cụ thể giúp dễ dàng phân biệt:

1.1 Nguồn gốc, đặc điểm phân bố

Đông trùng hạ thảo tự nhiên

Dược liệu này có nguồn gốc từ vùng núi cao, khí hậu lạnh giá như cao nguyên Tây Tạng, Bhutan, Nepal. Đây là các vùng thổ nhưỡng có độ cao từ 3500 – 5000m so với mực nước biển. Nhiệt độ thường xuyên ở mức âm 0 độ C, cường độ tia cực tím cao, nồng độ oxy loãng.

Đông trùng hạ thảo nuôi cấy (nhân tạo)

Đông trùng hạ thảo nuôi cấy hay còn gọi là nấm đông trùng. Đây là sản phẩm do con người tạo ra bằng việc nuôi cấy chủ động trong điều kiện môi trường tương tự môi trường tự nhiên.

Giá thể được sử dụng để nuôi cấy nấm đông trùng thường là gạo lứt, đậu tương, nhộng tằm… Ở bất kỳ địa phương nào, con người cũng có thể tiến hành nuôi cấy nấm đông trùng miễn là đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về kỹ thuật.

1.2 Quá trình hình thành

Đông trùng hạ thảo tự nhiên

Vào mùa đông, bào tử nấm Ophiocordyceps sinensis trôi nổi trong không khí và tiếp xúc với ấu trùng bướm Thitarodes qua đường tiêu hóa hoặc đường hô hấp, khi chúng đang trú đông dưới lòng đất.

Khi xâm nhập vào cơ thể ấu trùng, nấm bắt đầu phát triển và hút chất dinh dưỡng từ ấu trùng. Nấm phát triển thành dạng sợi, lan rộng khắp cơ thể ấu trùng, dần dần làm ấu trùng chết.

Đến mùa hè, khi điều kiện thời tiết ấm áp hơn, từ xác ấu trùng chết mọc ra một thân nấm như hình ngọn cỏ. Thân nấm này phát triển thành dạng cây, nhô lên khỏi mặt đất. Đây chính là quả thể của nấm Ophiocordyceps sinensis, hay còn gọi là đông trùng hạ thảo.

Quả thể nấm tiếp tục phát triển và sản xuất bào tử. Bào tử được phát tán ra môi trường xung quanh, tiếp tục vòng đời của đông trùng hạ thảo.

Nấm đông trùng hạ thảo

Quá trình hình thành nấm đông trùng hạ thảo hoàn toàn trong môi trường do con người tạo ra. Bằng việc sử dụng nhộng tằm, gạo lứt, ve sầu, bọ xít…, kỹ thuật viên sẽ tiến hành cấy bào tử nấm Cordyceps militaris vào vật chủ rồi đựng trong bình thủy tinh, ở nhiệt độ 120-150 độ.

Sau đó, để nấm phát triển, khu nuôi trồng phải đảm bảo điều kiện chặt chẽ về nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, dinh dưỡng…

1.3 Đặc điểm hình thức, mùi vị

ĐẶC ĐIỂM	ĐTHT TỰ NHIÊN	ĐTHT NUÔI CẤY
Hình dáng	Hình dáng thường là 1 thân sâu non gầy nhỏ, đầu có nấm mọc ra.	Hình dạng sợi nấm mập đẹp, đầu nấm dạng chùy.
Kích thước	Nhỏ, thường chỉ vài cm.	Lớn hơn ĐTHT tự nhiên
Màu sắc	Màu vàng nâu hoặc xám đen do sinh trưởng ở vùng khí hậu khắc nghiệt.	Màu sắc tươi sáng, đẹp mắt hơn.
Mùi	Thơm nhẹ, hơi tanh	Ít thơm hoặc không có mùi đặc trưng
Vị	Khó cảm nhận rõ vị đặc trưng.	Thường không có vị đặc trưng, một số loại có vị ngọt nhẹ

1.4 Hàm lượng hoạt chất

Với Đông trùng hạ thảo tự nhiên, hàm lượng các hoạt chất quý có trong dược liệu thường cao hơn so với loại nuôi cấy. Tuy nhiên, hàm lượng này có thể không đồng đều ở mỗi mẫu dược liệu. Hàm lượng có thể khác nhau tùy thuộc vào điều kiện tự nhiên, chất lượng sâu bướm, thời gian thu hoạch…

Ngược lại, đối với Đông trùng hạ thảo nuôi cấy, bằng công nghệ hiện đại, thành phẩm tạo ra chất lượng đồng đều. Thậm chí người ta có thể kiểm soát và điều chỉnh hàm lượng hoạt chất theo mong muốn trong quá trình nuôi cấy.

1.5 Bộ phận sử dụng

Đông trùng hạ thảo tự nhiên được sử dụng toàn bộ, bao gồm cả phần thân sâu non (ấu trùng) đã bị nấm ký sinh và phần nấm mọc ra từ đầu sâu non. Cả 2 phần này đều chứa thành phần hoạt chất cao, có giá trị dược liệu.

Với nấm Đông trùng, bộ phận chính được sử dụng là phần quả thể nấm, tức là phần nấm mọc ra trên giá thể nuôi cấy. Một số loại có thể dùng cả phần giá thể nhưng giá trị thấp hơn.

1.6 Giá thành và mức độ quý hiếm

ĐẶC ĐIỂM	ĐTHT TỰ NHIÊN	ĐTHT NUÔI CẤY
Giá thành	Là một trong những dược liệu đắt đỏ nhất thế giới Giá thành lên đến hàng tỷ đồng/ kg hoặc cao hơn.	Giá thành thấp hơn nhiều Dao động từ 70 triệu – 260 triệu đồng/ kg.
Mức độ quý hiếm	Cực kỳ quý hiếm, khó mua.	Phổ biến, dễ mua hơn.
Đối tượng tiêu dùng	Giới thượng lưu, người có điều kiện kinh tế.	Đa số NTD đều có khả năng tiếp cận, sử dụng.

2. Đặc điểm tương đồng của ĐTHT tự nhiên và nuôi cấy

Cả đông trùng hạ thảo tự nhiên và đông trùng hạ thảo nuôi cấy đều thuộc chi nấm Cordyceps. Tuy nguồn gốc, điều kiện sinh trưởng khác nhau nhưng chúng đều chứa nhiều thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe, bao gồm:

• Các hoạt chất đặc trưng: Cordycepin, Adenosine, Polysaccharide…
• Các chất dinh dưỡng: Protein, axit amin, vitamin, khoáng chất…

Về công dụng, Đông trùng hạ thảo tự nhiên và nuôi cấy đều giúp hỗ trợ:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Cả hai đều có khả năng hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Hỗ trợ sức khỏe tim mạch: Cải thiện chức năng tim mạch, hỗ trợ điều hòa huyết áp và giảm cholesterol.
• Tăng cường chức năng thận: Tăng cường khả năng lọc của thận, bảo vệ tế bào thận.
• Giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi: Tăng cường năng lượng, giảm uể oải, mệt mỏi, cải thiện tâm trạng và chất lượng giấc ngủ.
• Làm chậm quá trình lão hóa: Có thể có tác dụng hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa, giúp kéo dài tuổi thọ.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp: Giảm triệu chứng, tốt cho người đang điều trị các bệnh như hen suyễn, viêm phế quản, phổi…
• Tăng cường sinh lý: Cải thiện chức năng sinh lý ở cả nam và nữ.

3. KẾT LUẬN

Đông trùng hạ thảo là dược liệu giá trị cao do chứa nhiều hoạt chất quý, có lợi cho sức khỏe.

Tuy nhiên, do điều kiện sinh trưởng khắc nghiệt, khó khăn nguy hiểm trong quá trình tìm kiếm, thu hoạch mà Đông trùng hạ thảo tự nhiên vô cùng quý hiếm, đắt đỏ. Đa số người tiêu dùng đều không có điều kiện tiếp cận, sử dụng.

Vì vậy, việc nuôi trồng thành công ĐTHT trong môi trường nhân tạo là một thành tựu lớn của khoa học, giúp con người dễ dàng tiếp cận hơn với loại thảo dược quý hiếm này để bồi bổ, hỗ trợ điều trị bệnh. Đa phần các sản phẩm ĐTHT trên thị trường đều có nguồn gốc từ quá trình nuôi cấy.