Phòng ngừa đái tháo đường – 5 biện pháp được các chuyên gia khuyến nghị

Đái tháo đường (ĐTĐ) có thể được phòng ngừa bằng các biện pháp chủ động như thay đổi lối sống, chế độ ăn uống, vận động… Giữ đường huyết ở mức ổn định giúp bạn phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.

1. Tỷ lệ đái tháo đường tại Việt Nam tăng gần 200% trong 10 năm

Đái tháo đường (tiểu đường) là một nhóm các bệnh chuyển hóa đặc trưng bởi lượng đường trong máu (glucose) cao kéo dài. Glucose là nguồn năng lượng chính cho cơ thể, nhưng khi lượng đường trong máu quá cao, nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới WHO, năm 2014 ước tính có khoảng 422 triệu người trưởng thành đang sống chung với bệnh đái tháo đường. Trong khoảng 20 năm, số người mắc bệnh trên toàn cầu tăng lên 54%.

Tại Việt Nam, từ năm 2006 đến năm 2016, tỷ lệ ĐTĐ đã tăng đến 200%. Ước tính nước ta có khoảng 3 triệu người mắc ĐTĐ, trong đó tỷ lệ mắc cộng động là 5,4%, tỷ lệ tiền ĐTĐ khoảng 14%.

2. Những biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường

Khi lượng đường trong máu tăng cao kéo dài, các mạch máu sẽ bị tổn thương. Điều này dẫn đến các biến chứng ở nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, bao gồm:

• Biến chứng tim mạch: Đây là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người bệnh đái tháo đường. Đường huyết cao làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, dẫn đến các bệnh như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Biến chứng thần kinh: Các dây thần kinh bị tổn thương gây ra các triệu chứng như tê bì chân tay, đau nhức, rối loạn chức năng tình dục.
• Biến chứng thận: Thận bị tổn thương nặng có thể dẫn đến suy thận mãn tính, cần phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.
• Biến chứng mắt: Đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành. Các biến chứng mắt thường gặp bao gồm đục thủy tinh thể, võng mạc bị tổn thương.
• Biến chứng bàn chân: Các vết thương nhỏ ở bàn chân có thể trở nên nghiêm trọng và khó lành, thậm chí dẫn đến hoại tử nếu không được điều trị kịp thời.

3. Biện pháp phòng ngừa đái tháo đường hiệu quả

Các biện pháp sau đây giúp dự phòng sớm, đồng thời hạn chế tình trạng đường huyết tăng cao ở những người đã mắc bệnh.

3.1 Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là nền tảng để phòng ngừa đái tháo đường. Thay vì những thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện và chất béo bão hòa, hãy ưu tiên các loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Chất xơ trong các loại thực phẩm này giúp làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu, ổn định đường huyết.

Bên cạnh đó, cần hạn chế đồ uống có ga, nước ngọt và các sản phẩm chế biến sẵn. Thay vào đó, hãy uống nhiều nước lọc, nước ép trái cây tươi và các loại trà thảo mộc.

3.2 Thể dục, thể thao đều đặn

Có thể bạn không ngờ nhưng chế độ vận động là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến đường huyết. Thể dục thể thao đều đặn là cách lành mạnh, hiệu quả để phòng ngừa tiểu đường.

Vận động giúp cơ thể sử dụng đường hiệu quả hơn, cải thiện độ nhạy cảm của insulin. Bạn có thể chọn các hình thức vận động phù hợp như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe… Quan trọng là nên duy trì thói quen tập luyện đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.

3.3 Duy trì cân nặng hợp lý

Các chuyên gia y tế cho biết, thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ kháng insulin, từ đó dẫn đến đái tháo đường. Để kiểm soát cân nặng, bạn cần kết hợp giữa chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn. Ngoài ra, hãy theo dõi cân nặng của mình thường xuyên để điều chỉnh chế độ sinh hoạt cho phù hợp.

3.4 Kiểm soát tốt huyết áp và mỡ máu

Cả huyết áp cao, mỡ máu cao và đái tháo đường đều là những bệnh chuyển hóa, có liên quan mật thiết với nhau. Khi một trong các yếu tố này bị rối loạn, nó sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh còn lại.

Khi các mảng xơ vữa hình thành do bệnh huyết áp và mỡ máu sẽ làm hẹp, cứng lòng mạch máu, gây cản trở lưu thông máu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tim mạch mà còn làm giảm khả năng cung cấp insulin và glucose đến các tế bào, gây kháng insulin và tăng nguy cơ mắc đái tháo đường.

Biện pháp kiểm soát huyết áp, mỡ máu là kiểm tra sức khỏe định kỳ; hạn chế chất béo bão hòa, thực phẩm nhiều đường; tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc; hạn chế rượu bia…

3.5 Ngủ đủ giấc, tránh stress kéo dài

Khi ngủ, cơ thể sẽ sản xuất hormone insulin hiệu quả hơn. Insulin là hormone giúp đưa đường glucose từ máu vào tế bào để cung cấp năng lượng. Khi ngủ đủ giấc, cơ thể sẽ nhạy cảm hơn với insulin, nghĩa là các tế bào sẽ dễ dàng hấp thu đường glucose hơn, giúp ổn định đường huyết.

Tương tự, khi căng thẳng, cơ thể sẽ sản xuất hormone cortisol. Hormone này có tác dụng tăng đường huyết bằng cách kích thích gan giải phóng glucose vào máu. Ngoài ra, cortisol còn làm giảm tác dụng của insulin, khiến các tế bào trở nên kháng insulin, làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.

Vì thế, cần hạn chế thức khuya, căng thẳng kéo dài. Nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày để tránh nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa, trong đó có ĐTĐ.